آرامگاه شیخ روزبهان
درباره آرامگاه شیخ روزبهان:
روزبهان ابومحمد بن ابی نصر بن روزبهان بقلی فسایی شیرازی، معروف به «شیخ شطّاح» و «شطّاح فارس» عارف اهل فارس بود. او در سال ۵۲۲ هجری قمری در خانوادهای دیلمی الاصل در فسا بدنیا آمد. این عارف و دانشمند سده ششم و هفتم؛ از سرسلسلة روزبهانیان و دیلمیان مقیم فارس بوده است و چون در فسا به بَقل (سبزی و تره بار) فروشی اشتغال داشت ملقب به «شیخ روزبهان بقلی» بود. در مکتب به آموختن قرآن پرداخت و در محضر دانشمندان عصر به فراگرفتن علوم متداول مشغول شد. از همان اوان زندگی تمایلات عرفانی داشت تا اینکه در ۲۵ سالگی از خلق برید و در کوههای اطراف شیراز به عبادت و ریاضت پرداخت و حافظ قرآن شد و نزد نخستین مرشد خود، شیخ جمال الدین فسایی رفت. شیخ روزبهان پس از حج به مصر و شام رفت و سرانجام به شیراز بازگشت و باقی روزگار خود را به تدریس، تربیت مریدان و نگارش کتاب گذرانید.
شیخ روزبهان در پارسی نویسی استاد بود و در آثار او تعبیرات بسیاری حاکی از توجه به شخصیتها، عناصر داستانی و مفاهیمی مربوط به ایران باستان وجود دارد، مجموعة سرودههای او به دو زبان فارسی و عربی در دیوان المعارف فی الشعر گردآوری شده بود. از سرودههای وی بارها عارفان و شاعران استقبال کردهاند؛ از آن جمله مولوی در غزل مشهور منسوب به او با مطلع «بنمای رخ که باغ و گلستانم آرزوست» به هماوردی با شیخ روزبهان برخاسته و پارهای از مضامین غزل وی را با عباراتی مشابه تکرار کردهاست، سعدی نیز در غزلی به همان مطلع و قافیه مدعیان دروغیان عرفان را مورد سرزنش قرار دادهاست. شیخ به گویش نیریزی هم ابیاتی دارد.
عقاید و آرای روزبهان بقلی (در فروع دین) شافعی شمردهاند، اما بطوریکه از کتاب المُوشَّح برمیآید، او در حصار مذهب شافعی نمانده و گاه به رأی مذاهب دیگر عمل میکردهاست.
شاعران پارسی گوی بارها اشعاری در ستایش وی سروده یا اقوال و احوال وی را به رشتة نظم درآوردهاند؛ از آن جملهاند: فخرالدین عراقی؛ عبدالرحمان جامی، داعی شیرازی، همچنین حافظ نیز اشعاری دارد که نمایندة اثرپذیری او از روزبهان بقلی است.
شیخ روزبهان هر هفته چند نوبت در مسجد عتیق و مسجد سُنقُری وعظ میکرد. او در اواخر عمر به نوعی فلج دچار شد، اما باز هم با شوق و به کمک مریدان به مسجد میرفت و وعظ میکرد. وی در محرم ۶۰۶ هجری قمری (۱۲۰۹ میلادی، ۵۸۸ خورشیدی) در شیراز درگذشت. مزارش در قبرستان محلة باغ نو (درب شیخ) و جنب رباطی بود که بر اساس کتیبة قدمگاه، خود آن را در سال ۵۶۰ خورشیدی، در شیراز ساخته بود و بعدها مزارش به این رباط ملحق شد.
در گذشته، بر زیارت این محل در روز سه شنبه تأکید میکردند و وضوگرفتن با آب چاه این رباط و نمازگزاردن بر مزار شیخ را موجب روا شدن حاجت میشمردند.
آدرس آرامگاه شیخ روزبهان:
ایران، شیراز، انتهای شرقی خیابان لطفعلی خان زند، محله درب شیخ، آرامگاه شیخ روزبهان