مناره میلو
درباره مناره میلو:
مناره شهر باستانی گور یا منار میلو سازهای برج مانند با طرحی منحصربفرد مربوط به دوره ساسانیان واقع در مرکز شهر باستانی گور (فیروزآباد قدیم) بود که امروزه بقایای هسته آن باقی مانده است.
نظریههای مختلفی پیرامون هدف از ساخت مناره میلو ارایه شده است. اردشیر یکم بنیانگذار دودمان ساسانیان شهر باستانی گور را مشابه شهرهای دیگر ایرانی همچون دارابگرد و هترا و دیگر شهرهای اشکانی، به صورت دایره وار بنا کرده بود. در درون این دایره، یک دایره درونی دیگر با شعاع ۴۵۰ متر نیز وجود داشت که محل بناهای حکومتی بوده است. در مرکز این دایره بنای برج مانندی وجود داشت که منابع عربی اسلامی (ابن حوقل) آن را طربال میخوانند.
نام محلی قدیمی مناره میلو: ایوان کیاخوره، کیاخوره، ایران کیاخوره (اصطخری)، و ایران گرده (فارسنامه ابن بلخی) ذکر شده است.
اگرچه به غیر از طربال، معلوم نیست این نامهای دیگر بهطور خاص به همین بنا اشاره داشته باشند، چون در مجاورت این منار یک ساختمان گنبددار به نام تختنشین نیز هست و بر اساس دیدگاه برخی نویسندگان به نظر می رسد تاریخ نویسان اسلامی این دو سازه را با هم اشتباه گرفتهاند. این دو سازه تنها سازههای شهر گور هستند که در ساخت آن به جای خشت از سنگ خارا و ملات استفاده شدهاست.
ساختار بجا مانده از منار میلو شهر باستانی گور به شکل مربعی و با طول ۹ متر و ارتفاع بیش از ۳۰ متر است. در بیرون منار میلو پلکان و دیواری بیرونی بوده است که بطور مدور حول منار میلو قرار داشته است. اگر پلکان بیرونی و دیوار بیرونی را هم؛ که همگی خراب شدهاند؛ در نظر بگیریم، پهنای بنا حدود ۲۰ متر بوده است.
طبق نوشته فرصت الدوله شیرازی نویسنده دوران قاجار، میانه بنا خالی است.
از بین جهانگردان و مستشرقان غربی اولین بار اوژن فلاندن و پاسکال کوست از این بنا یاد کردهاند. تا قبل از بررسیهای ارنست هرتسفلد، این بنا به اشتباه نوعی زیگورات یا نوعی آتشکده پنداشته میشد. نظریههای جدیدتر مبنی بر این است که شاید اولاً سازه یک نقش نمادین داشته است، نمادی از ایدئولوژی حکومت از جانب خدا با مرکزیت شاهنشاه که اردشیر آن را ارائه داد. علاوه بر این نقش نمادین، یا به جای این نقش نمادین، کاربردهای عملی نیز برای این سازه قابل تصور است:
- اولاً این برج یک ارتباط بصری را با استحکامات تنگاب ممکن میکند.
- دیگر اینکه بنا میتوانسته برای بررسی عینی توسعه نقشهای که اردشیر برای شهر گور و دشت پیرامون آن داشته است استفاده شود. در واقع منار میلو دقیقاً در وسط این طرح واقع است، طرحی که شامل ساخت و سازهایی مثل کانال، جاده، حصار و دیوار تا شعاع ۱۰ کیلومتری از این برج بود.
طبق یک تحقیق جدیدتر، احتمال دارد منار میلو نوعی منبع آب بوده باشد، به اینصورت که آب از سرچشمههایی از کوههای اطراف که سطحشان بالاتر از سطح این برج بوده است از طریق لولههایی سفالی وارد برج شده و از مرکز آن بالا رفته و در زیر گنبد آن جمع میشدهاست و از طریق حفرهای دیگر خارج و به دیگر نقاط شهر سرازیر میشدهاست.
- همچنین گمان میرود این بنا بخشی از یک معبد برای آناهیتا (ناهید)؛ الهه آب؛ بوده باشد.
آدرس مناره میلو شهر گور:
ایران، شیراز، فیروزآباد، شهر باستانی گور، مناره میلو