کلیات:

کرمان یکی از کلان‌ شهرهای ایران و مرکز استان کرمان؛ پهناورترین استان ایران؛ در جنوب شرقی ایران است.

کرمان در گذشته نامهای دیگری چون بوتیا، کرمانیا، کارمانا و گواشیر داشته ‌است. نام کرمان را در کتیبه‌های داریوش نیز می‌توان دید.

در کتیبه­های داریوش؛ کرمان نام ناحیه‌ای است که از آن چوب یاک برای کاخ‌های هخامنشی حمل می‌شود.

نوشته‌های یونانی هم آن را کرمان خوانده و مردم کرمان را تیره‌ای از پارسیان گفته‌اند.

خوراکی­های محلی کرمان بسیار زیاد و متنوع هستند که برخی از عبارتند از: (۱) فالوده کرمانی، (۲) آش شولی (اوماچو)، (۳) روغن جوشی، (۴) چغوک بریزو، (۵) حلیم بادمجان، (۶) کلمپه گردویی کرمان، (۷) کماچ سهن و… .

کرمان یکی از خاستگاه‌های هنر در ایران و حتی جهان است. قالی کرمان، پته دوزی، مسگری و سایر هنرها؛ کرمان را به یک گنجینه هنری در ایران تبدیل کرده ‌است.

 

اقتصاد کرمان:

کرمان دارای صنایع بسیاری است. برخی از این صنایع عبارتند از: مس، زغال سنگ، فرش، سیمان، لاستیک، برق، پزشکی، و گلاب و عرقیات.

 

مساحت شهر کرمان:

۱۳ هزار هکتار

 

جمعیت شهر کرمان:

حدود ۶۵۰ هزار نفر

 

موقعیت جغرافیایی کرمان:

شهر کرمان در کنار کوه صاحب الزمان قرار گرفته ‌است و بیشتر نقاط شهر کرمان با کوه احاطه شده ‌است.

شهر کرمان با ۱۷۵۶ متر ارتفاع از سطح دریا، سومین مرکز استان بلند و مرتفع ایران محسوب می‌شود و همین امر باعث اعتدال نسبی هوای شهر کرمان در تابستان شده‌ است.

کرمان شب‌های زمستانی بسیار سردی دارد.

کوه‌های جوپار، پلوار و جفتان در جنوب و جنوب شرق کرمان در تمام طول سال برف دارند.

تاریخچه کرمان:

بنا به گفته هرودت؛ “کرمانیا” از قبایل دوازده‌گانه ایران می‌باشد و ساتراپی چهاردهم (دارا) مشتمل بر ایالت کرمان بوده‌ است.

در روایات اساطیری آمده ‌است که کیخسرو؛ کرمان و مکران (بلوچستان) را به رستم بخشید همچنین نشانی‌هایی از فرمانروایی بهمن بر این خطه می‌دهند.

شروع روایت تاریخی این سرزمین به زمان هخامنشیان می­رسد که کوروش آن را تبعیدگاه نبونید (پادشاه مغلوب شده بابِل) قرار داد.

در عصر داریوش کبیر نام کرمان جزء ولایات تابعه هخامنشی آمده ‌است و در کتیبه بنای شوش کلمه‌ای مشاهده می‌شود که نام چوب درختی بوده‌است که برای استحکام بنای ساختمان‌ها (شاید همان کاخ) به کار می‌رفته و محل تهیه این چوب کرمان ذکر شده ‌است.

قلعه دختر و قلعه اردشیر از آثار دوران ساسانی در شرق شهر کنونی کرمان، که هنوز خرابه‌های آنها برجاست، گواه بر این است که لااقل در زمان اردشیر بابکان در همین محل، شهری آباد یا قلعه‌ای مهم وجود داشته ‌است.

برخی کارشناسان معتقدند به هنگام فتح کرمان به دست اردشیر؛ نام این محل گواشیر بوده است که مرکز ولایت کرمان بود.

در دوره اسلامی و مقارن با ۲۱ تا ۲۴ هجری قمری و سالهای بعد از آن، کرمان همواره مورد هجوم لشگریان عمر و عثمان (از خلفای راشدین) قرار گرفت.

در زمان حکومت خلفای عباسی کرمان به شورش‌های مکرر دست زد ولی هیچیک به سامان نرسید تا سرانجام در سال ۲۵۳ هجری قمری به تصرف یعقوب لیث، مؤسس سلسه صفاریان درآمد. پس از آن این سرزمین در زیر سلطه حکومتهای قدرتمند زمان مانند سامانیان، دیلمیان، آل بویه و سلاجقه قرار گرفت.

در عصر غزنویان فرمانروایان خونریز و هوسران آرامش را از مردم گرفتند. تنها در عهد سلجوقیان، حکومت ملک قاورد و فرزندانش بود که کرمان روی رفاه و آسایش دید و آثاری چون مسجد ملک پدید آمد.

پس از حکومت ۱۵۰ ساله سلجوقیان باز با حمله مغول بلای غز بر کرمان نازل شد. براق حاجب از سرداران قراختائیان، کرمان را به تصرف درآورد. از اعقاب وی حدود ۸۰ سال بر کرمان سلطنت کردند.  در زمان حکومت قراختائیان بود که مارکو پولو سیاح معروف ونیزی از کرمان دیدن کرد.

در سال ۷۱۴ هجری قمری امیر مبارزالدین محمد مؤسس سلسله آل مظفر، کرمان را تصرف کرد.

تیموریان از سال ۷۹۶ تا ۸۳۴  هجری قمری بر کرمان فایق آمدند. سپس تنی چند از طایفه قراقویونلو در کرمان به قدرت رسیدند.

در روزگار افول قدرت صفویان، افاغنه کرمان را به جزای شهامت و مقاومت در برابر آنان به خاک و خون کشیدند.

نادرشاه افشار ۲ بار وارد کرمان شد بار اول قبل از لشگرکشی به قندهار بود و مردم افغان را به منظور تامین تجهیزات لازم به شدت تحت فشار قرار داد و بار دوم در اواخر عمر نادرشاه بودکه با قتل عام گسترده مردم کرمان همراه بود.

آقامحمدخان قاجار نیز پس از محاصره طولانی کرمان وقتی توانست وارد شهر شود دستور داد کوهی بلند از چشمان مردم کرمان پیش روی وی بسازند. بیش از۲۰ هزار جفت چشم مردم بیگناه کرمان به پای شاه قاجار ریخته شد. این فاجعه منجر شد جویی از خون توسط یکی از سفاکترین انسانهای تاریخ بشیریت از چشمان مردم کرمان جاری شود.  مردم کرمان همچنان از آقامحمدخان قاجار به عنوان یکی از منفورترین افراد یاد می­کنند.

فرهنگ کرمان:

دین اکثر مردم شهر کرمان اسلام و مذهب مردم شیعه است.

همچنین مرکز فعالیت و تجمع شیخیه در شاخه کریمخانیه شهر کرمان است.

جمعیت چند هزار نفری از زرتشتیان و اقلیتی از کلیمیان (یهودیان) نیز در کرمان زندگی می‌کنند.

در این شهر اقلیت‌های دینی مراسم‌ها و جشن‌های آیینی خود را آزادانه برگزار می‌کنند.

جشن باستانی سده که در نوع خود بزرگترین جشن زرتشتیان می‌باشد همه ساله در بهمن ماه در کرمان برگزار می‌شود و جشن سده کرمان در سال ۱۳۹۰ در فهرست آثار فرهنگی ملی ایران ثبت گردید.

تقریباً تمامی مردم شهر کرمان همچون سایر مناطق مرکزی ایران از قوم آریایی و فارس می‌باشند.

در شهر کرمان زبان اهالی زبان فارسی با لهجه کرمانی است.

از آنجا که استان کرمان پهناورترین استان ایران است شاهد مهاجرت فراوانی به داخل محدوده خود نیز بوده است. به دلیل مهاجرت اقوام مختلفی از جمله ترک، لر، و بلوچ به منطقه کرمان در طول تاریخ، تنوع زیادی در لهجه و گویش محلی در شهرستان‌های مختلف این استان نیز ایجاد شده و هم اینک گویش‌ها و لهجه‌های متفاوت و متنوعی در این استان به چشم می‌خورد.

 

آب و هوای کرمان:

بطور کلی آب و هوای شهر کرمان به دلیل ارتفاع زیاد از سطح دریا به نسبت خنک و معتدل است.

کرمان سومین مرکز استان مرتفع ایران بعد از شهرکرد و یاسوج است.  تابستان‌های کرمان نسبتاً خنک و زمستان‌های آن بسیار سرد است.