دژ ایزدخواست
درباره دژ ایزدخواست:
دژ باستانی ایزدخواست را که با نامهای دیگری همچون قلعه سرسنگ یا قلعه کهنه نیز میشناسند در شرق جاده اصفهان به شیراز قرار دارد و میتوان آن را نخستین اثر تاریخی پس از ورود به استان فارس دانست.
دژ ایزدخواست یا بنای قلعه ایزدخواست یکی از آثار تاریخی استان فارس مربوط به دوره ساسانیان (سدههای آغازین دورانهای تاریخی پس از اسلام) است. این دژ همسانی بسیاری به ارگ بم کرمان دارد.
سازندگان دژ باستانی ایزدخواست از عوامل طبیعی بیشترین بهره را بردهاند و شهر خود را روی یک صخره رسوبی بزرگ بر پا ساختهاند که از سه سوی رو به پرتگاهی با بلندای ۶ تا ۱۵ متر دارد و تنها از یک سو که کمابیش همسطح زمین است. تنها راه وارد شدن به دژ ایزدخواست، درب کوچکی در ضلع جنوبی دژ است. همین عامل مایه آسودگی و امنیت دژ و دژنشینان درون آن می شده است و راه دستیابی دشمن به درون دژ ایزدخواست را غیرممکن می ساخته است.
بلندای دژ قلعه استوار ایزدخواست از کف زمینهای پیرامونی با در نظر گرفتن ساختمانهای آن بیشینه ۵ طبقه نزدیک به ۲۲ متر میرسد. اندازه ضلع شمالی دژ نزدیک به ۱۰ متر و ضلع جنوبی ۷۰ متر است و درازای دژ که خیابان اصلی است از آغاز تا پایان آن ۳۳۲ متر میباشد.
باستانشناسان معتقدند سبک معماری ساختمانهای قلعه ایزدخواست به دوران پیش از اسلام و دوره ساسانیان بازمیگردد.
درون دژ ایزدخواست خانههای بسیار کوچک با کوچههای بسیار تنگ و باریک دیده میشود. خانههای درون دژ حیاط نداشتهاند و پشت بام طبقه یکم در واقع حیاط طبقه دوم بودهاست. همچنین با بکاربردن چوب اضافه سقفها، برای خانههای پیرامونی حصار قلعه بالکن ساختهاند که آثار آن هنوز هم به چشم میخورد.
پیرامون دژ ایزدخواست چندین قلعه باستانی و بقایایی از یک سد تاریخی و کاروانسرایی از دوره صفوی بجا مانده است. وجود آتشکده در میانه دژ ایزدخواست نشانگر حضور موبدان و طبقه اشراف، بزرگان و درباریان در دژ ایزدخواست بوده است. این آتشکده پس از اسلام به مسجد تبدیل شده است. چهارطاقی ساسانی نیز بخشی از مجموعه دژ قلعه ایزدخواست است.
برخی عکاسان دوره قاجار مثل آنتوان سوروگین و جهانگردان از دژ ایزدخواست عکس گرفتهاند.
دژ ایزد خواست هماکنون باشنده است و سکنهای ندارد و نسبت به عکسهای دوره قاجار ویرانتر شده است.
آدرس دژ ایزدخواست:
ایران، شیراز، آباده، ۷ کیلومتری شمال ایزدخواست و در ۷۵ کیلومتری شمال آباده، دژ ایزدخواست