محوطه باستانی لیدوما
درباره محوطه باستانی لیدوما:
لیدوما یک محوطه باستانی است که در شهرستان ممسنی در استان فارس قرار دارد.
لیدوما همچنین نام یکی از شهرهایی است که در نوشتههای هخامنشی از آن نام برده شده است. لیدوما یکی از شهرهای بین راهی دوران هخامنشی بوده که بر سر راه شاهی پاسارگاد و تخت جمشید به شوش قرار داشته و شاهان و فرمانروایانی که در این مسیر رفت و آمد میکردند در این شهرها و کاخهای بین راهی استراحت نموده و بعد به راه خود ادامه میدادند. در گلنوشتههای تخت جمشید از ۲۶ شهر میان تخت جمشید تا شوش نام برده شده است.
محوطه باستانی لیدوما احتمالاً مربوط به ۵۵۰ سال پیش از میلاد مسیح است. ابعاد این محوطه باستانی حدود یک هزار متر در ۵۰۰ متر است که در بیشتر نقاط آن آثار باستانی یافت میشود و حتی شواهد بدست آمده در لیدوما نشان از وجود تمدن تا ۵ هزار سال پیش را نیز دارد. همچنین در غرب کاخ لیدوما و در ۳۵۰ متری آن تپهای باستانی واقع شده که بر روی آن کتیبهای سنگی وجود دارد.
بر اساس کاووشهای باستانشناسی که در سال ۱۳۸۵ توسط یک گروه باستان شناسی به سرپرستی علیرضا عسگری از ایران و پروفسور دانیل پاتس از دانشگاه سیدنی انجام شد محل شهر لیدوما در منطقه فهلیان فارس در شهرستان نورآباد ممسنی در مجاورت روستای سروان (سورون)، در زیر تپهای که در گفتار محلی از آن به قلعه کلی و در زمین خانواده میرزایی یاد میکنند، کشف شد. هیئت مشترک باستان شناسی پژوهشکده باستان شناسی و دانشگاه سیدنی نخستین مرحله از پژوهشهای مشترک را در سالهای ۱۳۸۱ الی ۱۳۸۳ خورشیدی در منطقه لیدوما نورآباد ممسنی فارس انجام داد. حاصل مرحله یکم، شناسایی ۵۱ محوطه باستانی در دو دشت رستم یک و دو، لایه نگاری ۲۵ متر نهشتههای باستانی در تل نورآباد و نیز ۱۶ متر در تل اسپید بود. عمده یافتهها علاوه بر تاریخگذاری نسبی، با آزمایش رادیو آکتیو (۳۳ نمونه از تل اسپید و ۱۹ مورد تل نورآباد) تاریخگذاری مطلق شد. در نتیجه توالی استقراری مناسبی از سکونتهای هزاره ششم پیش از میلاد تا ۵۰ میلادی از مرحله یکم در منطقه باستانی لیدوما حاصل شد.
در همین راستا، دومین مرحله از پژوهشهای مشترک با دیدگاهی وسیعتر و نگرشی عمیقتر در زمستان ۱۳۸۵ خورشیدی در منطقه نور آباد ممسنی انجام شد.
محوطه لیدوما با نامهای محلی نظیر قلعه کَلی یا سورون، جنجان شناخته شده است. محوطه قلعه کَلی سورون در کوهپایه بخش غربی دشت رستم یک (فهلیان) واقع شده است. با کاووش این محوطه چشمانداز وسیع و دیدگاهی نوین در ارتباط با مطالعات هخامنشی جنوب و جنوب غرب ایران مطرح شد. این بنا از نظر ابعاد ساختمانی چهارمین بنای بزرگ هخامنشی پس از بناهای شوش، پاسارگاد و تخت جمشید (پارسه) است.
این شهر که در کتیبههای تخت جمشید (پارسه) با عنوان لیدوما از آن نام برده شده است یکی از بناهای مهم حکومتی زمان هخامنشیان به شمار می رفته است.
در محوطه باستانی لیدوما بقایای یک کاخ کوچک هخامنشی یافت شده که کاخ سروان ( کاخ سورون) نام گرفته است.
آدرس محوطه باستانی لیدوما:
ایران، شیراز، نورآباد ممسنی، منطقه فهلیان، در مجاورت روستای سروان (سورون)، تپه قلعه کلی، محوطه باستانی لیدوما