اراک

کلیات اراک:

اراک مرکز استان مرکزی ایران است و در وسط مثلثی است که اضلاع آن همدان، تهران و اصفهان باشند. اراک در فاصله:

• ۲۸۸ کیلومتری جنوب و جنوب غربی شهر تهران
• ۱۳۹ کیلومتری جنوب غربی شهر قم
• ۱۰۵ کیلومتری شرق و جنوب شرقی ملایر
• ۱۹۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر همدان
• ۲۹۸ کیلومتری شرق شهر کرمانشاه
• ۴۶۵ کیلومتری شمال شرقی ایلام
• ۵۴۲ کیلومتری شمال و شمال شرقی اهواز
• ۲۵۲ کیلومتری غرب کاشان
• ۲۹۰ کیلومتری شمال و شمال غربی شهر کرد
• ۲۸۶ کیلومتری شمال غربی شهر اصفهان
• ۱۱۳ کیلومتری شرق بروجرد
• ۹۱ کیلومتری شمال ازنا
• ۱۰۹۵ کیلومتری غرب و جنوبی غربی مشهد
• ۱۲۸۴ کیلومتری شمال غربی بندرعباس
• ۷۴۸ کیلومتری جنوب شرقی تبریز

واقع شده است.

شهر کنونی اراک در دوران قاجار؛ به دستور فتحعلی شاه؛ بنیان گذاشته شد و ابتدا قلعه ای نظامی در کنار روستای کرهرود بود و نام ابتدائی آن قلعه سلطان آباد عراق نام داشت که در سال ۱۳۱۶ خورشیدی به اراک تغیر نام داد. بانی شهر اراک؛ یوسف خان گرجی معروف به سپهدار بود که شهر را در طول چند سال و با هزینه ۲۰۰,۰۰۰ تومان ساخت. با رونق اقتصاد شهر اراک و عبر راه آهن از آن؛ مهاجرت به اراک افزایش یافت.

گفته می شود نام اراک از ایراک (انگلیسی عراق) گرفته شده است.

اراک به عنوان پایتخت صنعتی ایران شناخته می شود و کارخانه های بزرگی در آن مشغول تولید هستند و به همین دلیل از آلوده ترین شهرهای ایران شده است.

اراک یک شهر با تراکم بالا، پرترافیک و بسیار آلوده است که قیمت مسکن در آن بالاست.

 

 

صنایع دستی اراک عبارتند از:

قالی اراک مهمترین صنایع دستی اراک بوده است که در گذشته اهمیت و اعتبار فراوانی داشته است و رقیب قالی کرمان بوده است.

• دست بافت های سنتی (قالی بافی، گلیم بافی، جاجیم بافی)
• رودوزی های سنتی
• آثار چوبی (منبت و کنده کاری روی چوب معرق کاری، پیکر تراشی، خراطی، شبک و گره چینی چوب)
• سفالگری
• کتابت و نگارگری (طراحی سنتی، نقاشی ایرانی، گل و مرغ، تذهیب و تشعیر، خوش نویسی، کتیبه نویسی)
• آثار فلزی (مسگری، قلم زنی، سفید گری، چلنگری، مشبک فلز، ملیله طلا و نقره)
• ساخت پاپوش سنتی (گیوه دوزی و گیوه بافی)
• آرایه های معماری (گچ بری سنتی، آیینه کاری … )
• تراش سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی

 

سوغاتی های اراک عبارتند از:

• قالی
• فتیر
• ترخینه
• باسلوق
• کشمش سبز
• صابون محلی
• انگور
• شیره انگور
• گوش فیل

 

غذاهای محلی اراک عبارتند از:

• ته تالی
• آبگوشت کشک
• آبگوشت دوغ دار (دو گلوله دودار)
• آش جودوغ
• آش خیار
• پتله پلو
• آش بی بی سه شنبه
• آش مصطفی
• شفته
• اشکنه

 

 

شهرهای خواهر خوانده اراک عبارتند از:

• نووی ساد صربستان
• قراغندی قزاقستان
• تفلیس و باتومی گرجستان

اراک دارای فرودگاه بین المللی و راه آهن است و دسترسی به این شهر بسیار زیاد است.

 

جمعیت اراک:

بیش از ۵۲۰,۰۰۰ نفر

 

مساحت اراک:

حدود ۱۱۰ کیلومترمربع

 

تاریخچه اراک:

بانی شهر یوسف خان گرجی معروف به سپهدار عراق بود. روایت است در این محل درگیری هایی بین روستاییان بوده است و گزارش این درگیریها توسط یوسف خان گرجی به فتحعلی شاه ارسال می شود و فتحعلی شاه دستور سرکوب آنها و ساخت یک قلعه مستحکم در این منطقه را داد. دو طایفه فراهان و کزاز دو طرف درگیرها بودند و یوسف خان گرجی شهر جدید را بین زمین های دو طایفه بنا نهاد تا متهم به طرفداری هیچکدام از طرفین را نشود. یوسف خان که شهرهای گرجستان و قفقاز را دیده بود کوشش کرد شهری مرتب و منظم بنا کند که همگی کوچه ها در فواصل معین یکدیگر را قطع کنند و پهنای همه آنها ۶ ذرع محاسبه شده بود. همچنین بازار شهر در میانه آن گماشته شد که برای عموم مردم در دسترس باشد.

سپهدار گرجی شهر را ساخت و مردم پیرامون را برای سکونت در شهر تازه تشویق کرد.

اراک در دوران مشروطه بسیار فعال بود و آقا نورالدین عراقی مهمترین شخصیت در اراک در دوران مشروطه بوده است.

تا سال ۱۲۷۱ هجری قمری جنبه نظامی شهر اراک حائز اهمیت بوده است اما از این سال به بعد دارای نقش صنعتی و اقتصادی نیز شد و بواسطه واقع شدن در مسیر راههای تجاری؛ مورد توجه کمپانی های خارجی قرار گرفت. ورود کمپانی های خارجی به سلطان آباد (نام قبلی اراک) باعث گردید این شهر به طور ناگهانی گسترش یابد و فضاهای تجاری، مسکونی، اداری و تفریحی جدیدی در آن ساخته شود.

در اواخر سال ۱۲۹۳ خورشیدی با آغاز جنگ جهانی اول؛ نظامیان روسیه تزاری و انگلیسی وارد اراک شده و در  آن مستقر شدند و اقتصاد سلطان آباد سقوط کرد.

در شهریور ۱۳۲۰ جنگ جهانی دوم شروع شد و بعد از مدتی اراک توسط متفقین اشغال شد. سالهای ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ خورشید دوران رکود اقتصادی ایران و همچنین اراک بود.

اراک از میانه سالهای ۱۳۵۵ با سخنرانی های آیت الله احمد جنتی در این شهر کم کم وارد جریان انقلاب شد و تظاهراتهای آرام در این شهر شروع شد.

با شروع جنگ رژیم بعث عراق علیه ایران؛ اراک ۷۷ بار توسط جنگنده های عراقی بمباران شد و  در این بمباران ها ۸۹۵ نفر کشته شدند.

 

اقتصاد اراک:

اراک از شهرهای صنعتی ایران است به شکلی که از لحاظ وجود صنایع مادر دومین قطب ایران و به طور کلی یکی از چهار قطب صنعتی ایران محسوب می شود.

 

 

مهمترین کارخانه های اراک عبارتند از:

• بزرگترین کارخانه آلومینیوم ایران (ایرالکو)
• بزرگترین ماشین سازی ایران (ماشین سازی اراک)
• بزرگترین واگن سازی و لکوموتیوسازی خاورمیانه (واگن پارس)
• بزرگترین کمباین سازی خاورمیانه (کمباین سازی ایران)
• بزرگترین تولید کننده ماشین سنگین در خاورمیانه  (هپکو)
• بزرگترین تولید کننده جرثقیل و بالابرهای هیدرولیکی در خاورمیانه (گروه لجور)
• بزرگترین تولید کننده بنزین ایران (نیروگاه شازند)
• بزرگترین شرکت املاح معدنی ایران (شرکت املاح معدنی ایران)
• بزرگترین کارخانه های سازنده دکل انتقال نیرو و دکل مخابراتی در خاورمیانه (آونگان، یاسان و گام)
• یکی از بزرگترین شرکتهای ایرانی در حوزه تولید تجهیزات صنایع نفت و گاز و پیمانکاری ساخت مجتمع های پالایشگاهی، پتروشیمی، نیروگاه ها، سدها، و صنایع سیمان در خارمیانه ( شرکت آذرآب)

 

جغرافیای اراک:

شهر اراک در میان پایکوه های داخلی رشته کوه زاگرس قرار دارد و از شهرهای امن از بابت زلزله های بالای ۵ ریشتر است.

شهر اراک از سمت جنوب توسط کوههای سفیدخانی، کوههای نظم آباد، سرخ کوه (کوه سرخه) و از سمت غرب توسط کوه مودر احاطه شده است.

از میان شهر اراک رود قره کهریز (معروف به رودخانه خشک) می گذرد. این رودخانه فصلی (در تابستان خشک می شود) از کوههای قره کهریز سرچشمه گرفته پس از آبیاری زمین های روستاهای نزدیک اراک از غرب شهر گذر کرده و به تالاب میقان می ریزد.

چاله اراک در یک فرورفتگی حاصل از سنگهای رسوبی چین خورده مابین سنگهای آذرین متعلق به رشته کوههای آتشفشانی و سنگهای دگرگونی متعلق به رشته کوههای زاگرس قرار گرفته است. این چاله بوسیله یک رشته کوه که حدود هزار متر از سطح دریا ارتفاع دارد تقسیم شده است.

 

آب و هوای اراک:

شهر اراک دارای زمستانهای سرد و مرطوب و تابستانهای گرم و خشک است و کوههای اطراف شهر، تالاب میقان و دشت فراهان بر آب و هوای آن تاثیر می گذارد.

 

فرهنگ اراک:

اراکی ها عمدتاً مسلمان و شیعه مذهب هستند.

اراکی ها به زبان فارسی و لهجه اراکی صحبت می کنند.

 

مهمترین جاذبه های گردشگری اراک:

• بازار تاریخی اراک (از بناهای نخستین شهر اراک)
• مدرسه سپهداری (همزمان با بازار ساخته شده است و امام خمینی بخشی از عمر خود را در این مدرسه سپری کرد)
• حمام چهار فصل (بزرگترین حمام ایران)
• خانه تاریخی حسن پور
• برج شیشه
• قلعه حاج وکیل (کنسولگری سابق انگلیس در اراک)
• ارگ حکومتی اراک
• کاروانسرای شاه عباسی
• خانه آقا محسن عراقی
• خانه خاکباز
• تالاب میقان
• دره گردو (منطقه نمونه گردشگری)
• منطقه نمونه گردشگری تخت سادات (باغ های کروهرود و سنجان)
• منطقه تفرجگاهی سرخ کوه (کوه سرخه) (در همسایگی دره گردو)
• امامزاده محمد عابد
• امامزاده عبدالله و آمنه خاتون
• مقبره آقا نورالدین عراقی
• آرامستان قدیمی اراک
• کلیسای مسروپ مقدس اراک
• بقعه پیر مرادآباد
• موزه چهار فصل
• موزه مفاخر
• موزه سلطان آباد (هنرهای اسلامی)
• موزه مردم شناسی
• موزه صنایع دستی
• موزه تنوع زیستی
• موزه سنگ و گوهر
• موزه آموزش و پرورش
• موزه بزرگ اراک
• موزه دفاع مقدس

شهرستان های استان مرکزی:

جاذبه های گردشگری استان مرکزی: