قنات بلده فردوس
درباره قنات بلده فردوس:
قنات بلده، یک رشته قنات با قدمت تاریخی مربوط به دوره ساسانیان است و از جمله قناتهای ایرانی ثبت شده به عنوان میراث جهانی یونسکو است.
قنات بلده آب بخش های عمده ای از زمین های کشاورزی نزدیک شهر فردوس را تامین میکند.
قنات بلده دربرگیرنده ۱۵ قنات، ۲ چشمه و مقداری آبهای سرگردان است که در سالیان اخیر بر اثر خشکسالی، تعدادی از آنها خشک شده اند.
تاریخ احداث قنات بلده به طور دقیق مشخص نیست، ولی به روایتی احداث آن مربوط به قبل از اسلام و دوره ساسانیان است.
قنات بلده مسیری حدود ۳۵ کیلومتر را پیموده و حدود ۲۳۸۲ هکتار از زمینهای منطقه فردوس را مشروب میکند.
حدود ۴۰۰ سال پیش، تعداد زیادی از مالکان آب بلده جان خود را از دست داده و حدود ۳ هزار فنجان از آب این قنات بدون مالک مانده بود. در این دوران، شاه عباس صفوی که همراه با شیخ بهایی پیاده از اصفهان به سمت مشهد برای زیارت میرفت، از تون (فردوس آن زمان) میگذشت و هنگام ورود او میرتونی؛ از دانشمندان آن زمان تون؛ از وی خواست که این آب را وقف چهار طبقه (سادات، علما، فقرا و صلحا) کند و شاه عباس آبها را بین همین ۴ طبقه وقف کرد.
گفته میشود که شیخ بهایی در همین مسافرت، آب بلده را به ۲ نهر مساوی تقسیم کرد بطوریکه در هر ۸ شبانه روز هر باغی یک بار آبیاری شود.
به منظور کاهش میزان نفوذ آب در خاک و همچنین کاهش تبخیر آن در مسیر جریان آب پس از جاریشدن آب در سطح زمین، مرتباً مقداری خاک رُس به آب اضافه میکنند تا آب گل آلود و تیره شده و منافذ مجرای آبرسانی بسته شود و نفوذ آب به داخل زمین کاهش یابد. به فردی که وظیفه گلآلود کردن آب را بر عهده دارد تیره گر گفته میشود.
این قنات، بخش زیادی از باغ ها و زمین های کشاورزی روستاهای باغستان علیا و سفلی و شهر اسلامیه را آبیاری میکند.
همچنین در گذشته، علاوه بر کشاورزی، با ذخیره آب این قنات در آب انبارها و پس از ته نشین شدن خاک آن، آب شرب شهر فردوس نیز تأمین می شده است.
آدرس قنات بلده فردوس:
ایران، بیرجند، فردوس، قنات بلده فردوس