قلعه فورگ
درباره قلعه فورگ:
اسماعیلیان گروهی از شیعیان هستند که امامت را به اسماعیل، فرزند امام جعفر صادق ختم میکنند و او را امام هفتم میدانند. اینان همزمان با روزگار سامانیان سربرآوردند و قرن ها با توان بسیار به ترویج مذهب خویش پرداختند. بعد از حمله مغولان به ایران؛ کتب و منابع دست اول اعتقادی این گروه در ایران نابود شد و به مرور زمان در ایران کمیاب شدند.
وجود مناطق کوهستانی زیاد در منطقه درمیان خراسان باعث شد که پای گروه اسماعیلیه به این منطقه باز شود و برای دفاع از خود، قلعه های مرتفع و مستحکمی در اکثر مناطق این شهرستان و سایر شهرهای جنوبی خراسان بسازند که هنوز پابرجا هستند.
از نظر پیشینه تاریخی محوطه، ساخت قلعه فورگ در زمان نادرشاه افشار بوسیله میرزا بقاخان حاکم منطقه شروع شده و پس از وی پسرش میرزا رفیع خان ساختمان قلعه را به اتمام رسانده است.
در زمان حکومت شوکت الملک (پدر اسدالله علم) در بیرجند و به دستور وی سپاهیانش به قلعه فورگ هجوم بردند، حاکم آن را دستگیر کردند و قلعه را فتح نمودند.
تاریخ ساخت قلعه فورگ سال ۱۱۶۰ هجری قمری ذکر شده است.
دیوار و باروی قلعه فورگ را از آجر پخته و پایه آن را از سنگ چین بر روی کوه ساخته اند که بسیار مستحکم بوده است.
قلعه فورگ بعد از قلعه الموت مهمترین مقر حضور اسماعیلیان در ایران بحساب میآمده است و در این محل فداییان مطلق را تحت تعلیم و آموزشهای مخصوص قرار می دادند.
از دیگر قلعههای مهم اسماعیلیان در قاینات میتوان به قلعه آبیز، قلعه خشک، قلعه دشت بیاض، و قلعه سراب اشاره کرد.
فداییان مطلق گروهی بودند که حتی اسم نداشته و پس از ترک قلعه برای انجام مأموریت نامشان را تغییر می دادند و به اسم مستعار برای قتل دشمنان اسماعیلیه می رفتند.
فضاهای داخلی قلعه فورگ از شرق به غرب شامل ۳ قسمت است که عبارتند از:
(۱) محل زندگی خدمه، انبار آذوقه و محل نگهداری احشام است،
(۲) محل زندگی نظامیان و نگهبانان و محل نگهداری تدارکات نظامی، و
(۳) محل زندگی حاکم و اطرافیانش.
قلعه فورگ مجموعاً دارای ۱۸ برج بوده است که اکنون تعدادی از آنها باقیمانده است.
با توجه به آثار و بقایای معماری داخل قلعه چنین استنباط میشود که قلعه مزبور در چندین مرحله بازسازی شده و بر وسعت آن افزوده شده است.
آخرین مرحله معماری قلعه فورگ مربوط به دوران افشاریان است و حصار فعلی قلعه و ۸ برج مدور آن یادگاری از آن دوران است.
آدرس قلعه فورگ:
ایران، بیرجند، شهرستان درمیان، ۱۰ کیلومتری جنوب شهر اسدیه، روستای فورگ، قلعه فورگ