آسبادهای تاریخی خوانشرف
درباره آسبادهای تاریخی خوانشرف:
آسبادها یا همان آسیابهای بادی خوانشرف نهبندان یک نمونه بارز از زندگی و تکنولوژی ایرانیان دورههای گذشته است.
از آنجاییکه بادهای بسیاری در شهرستان نهبندان و مخصوصاً در تابستان میوزد و منطقه سیستان نیز منزلگاه بادهای ۱۲۰ روزه است و این بادها به نهبندان نیز میرسد، مردم برای بهرهگرفتن از انرژی بادی حاصل از این بادها و طوفانها اقدام به ساخت این آسبادها کردهاند و از آن در زندگی روزمره خود بهره برداری میکردند.
آسبادهای خوانشرف سازه هایی هستند که از آنها به منظور آسیابکردن گندم استفاده میشده است و تا چند دهه گذشته نیز در روستای خوانشرف و دیگر روستاهای نهبندان از این تکنولوژی استفاده میشده است.
آسبادهای خوانشرف بر خلاف آسیابهایی که ما در رسانه ها دیدهایم افقی نیستند بلکه به صورت عمودی ساخته شده و از نیروی باد بهره میگیرند.
آسبادهای خوانشرف در ۲ طبقه شامل طبقه زیرین یا آسخانه و طبقه دوم شامل مکانی است که قطعات اصلی این آسیاب روی آن کار گذاشته شده است و در معرض نیروی باد قرار دارد.
در طبقه بالا ۲ دیوار موازی قرار دارد که تقریباً نمایی کلی این آسباد را به همراه یک پره بزرگ چوبی تشکیل می دهد، ۲ دیوار که هر دو به طول تقریبی ۱۰ متر بوده و در راستای باد قرار گرفته اند تا در زمان وزش باد، جریان هوا از میان این ۲ دیوار عبور کند. آن پره بزرگ نیز در میان این ۲ دیوار قرار دارد و در هنگام وزش باد میچرخد.
در طبقه زیرین یا همان آسخانه سنگ آسیاب شامل ۲ تخته سنگ بزرگ هم اندازه و مدور وجود دارد که سنگ زیرین ثابت و سنگ رویی متحرک است.
در آسخانه انبارهایی برای نگهداری آرد و گندم نیز تعبیه شده است تا در صورت لزوم از آنها استفاده شود.
همزمان با چرخش پره بزرگ در بالای آسباد؛ سنگ رویی آسیاب که در آسخانه و در طبقه همکف قرار دارد میچرخد.
سنگ آسیاب با یک چوب بزرگ و قدرتمند به پره طبقه بالا متصل شده است و به هنگام چرخش پره بزرگ بر روی سنگ زیرین در آسخانه میچرخد و گندم هایی را که در میان این دو سنگ وجود دارد به آرد تبدیل میکند.
آسبادها معمولاً در کنار هم و متصل به یکدیگر ساخته می شوند تا در برابر بادهای ۱۲۰ روزه مقاوم بمانند.
قرار گرفتن درب ورودی آسباد، پشت به جهت باد نکته جالب در معماری آسباد است که نشان دهنده توجه به تمام زوایای یک معماری خاص دارد.
این آسیابها اکنون دیگر مورد استفاده عموم مردم نیستند و به مکانی برای بازدید گردشگران تبدیل شده اند.
ساخت این آسبادها به دوره قاجاریه بر میگردد.
این آسبادهای تاریخی را همچنین میتوان در روستاهای رومه، میغان، چهارفسخ، همند و … نیز مشاهده کرد.
آدرس آسبادهای تاریخی خوانشرف:
ایران، بیرجند، نهبندان، روستای خوانشرف، آسبادهای تاریخی خوانشرف