قائن
درباره قائن:
قائن، با جمعیتی حدود ۴۵ هزار نفر؛ در فاصله
- ۱۱۰ کیلومتری شمال بیرجند،
- ۳۲۳ کیلومتری شرق طبس،
- ۲۱۴ کیلومتری جنوب غربی تایباد،
- ۲۳۴ کیلومتری جنوب تربیت حیدریه،
- ۳۸۷ کیلومتری جنوب مشهد،
- ۴۰۰ کیلومتری جنوب نیشابور، و
- ۱۰۲۴ کیلومتری شرق و جنوب شرقی شهر تهران
واقع شده است.
شهر قائِن یا قاین مرکز شهرستان قائنات در استان خراسان جنوبی در ایران است.
قائن به خاطر زعفران مرغوبش دارای شهرت جهانی است.
شهر قائن که در گذشته دارای برج و بارو، کهندژ، خندق و ارگ بوده است به همراه شهر تون (فردوس امروزی) از شهرهای مهم ایالت قهستان ایران محسوب می شد.
بر اساس آخرین یافته های باستان شناسی سابقه سکونت در شهر قائن به دوران پارینه سنگی میانی (حدود ۳۰ هزار سال قبل) می رسد.
قائن بر روی دشتی هموار در ارتفاع ۱۴۴۰ متری از سطح دریا قرار دارد.
بر اساس روش کوپن منطقه قائن جزو مناطق سردسیر محسوب می گردد. تابش آفتاب در تابستان این منطقه زیاد و در زمستان بسیار کم است از این رو دارای زمستانهای سرد و سخت است. تغییرات درجه حرارت چه به لحاظ زمانی و چه به لحاظ مکانی در قاین زیاد است. ایستگاه هواشناسی قاین بطور متوسط در طول دوره آماری خود دارای ۹۵ روز یخبندان است که بیشترین روزهای یخبندان مربوط به ماه دیماه (ژانویه) است. باد غالب این منطقه شرقی است.
گویش قاینی یکی از گویشهای جنوب خراسان با ویژگیهای فارسی دری است.
شیرینی محلی قائن که از ریشه چوبک درسته می شود برای درمان بیماریهای گوارشی کابرد دارد.
از خوردنیهای سنتی قائن می توان به کشک بادمجان، کلمپه، آش جوشواره و اشکنه اشاره کرد.
تا کنون بیش از ۱۷۰ اثر تاریخی در قائن شناسایی و ثبت شده است این آثار شامل تپه ها و محوطه های باستانی، قلعه ها، مساجد، مقابر و آرامگاه ها، خانه های تاریخی، درختان کهنسال، غارها، پناهگاه های سنگی و دژهای زیرزمینی است.
بیشترین تراکم آثار مربوط به قرون میانه اسلامی بخصوص سده پنجم (اواخر سلجوقیان) تا سده ۸ (تیموریان) است به شکلی که اکثر تپه ها و محوطه های باستانی و قلعه های کوهستانی و بسیاری از غارها دارای آثاری از این دوران است.
وجود رشته کوه هایی در این منطقه که دارای ساختار آهکی است باعث بوجود آمدن تعداد فراوانی غار در مناطق مختلف شهرستان قائن شده است. غارهای شناسایی شده بیشتر در مناطق مرکزی شهرستان قائن پراکنده اند. علاوه بر شگفتیهای طبیعتی که این غارها دارند وجود نشانه هایی از آثار تاریخی بخصوص وجود آثار معماری در بسیاری از غارها، آنها را به یکی از جاذبه های مهم تاریخی و گردشگری منطقه قائن تبدیل کرده است و از این نظر دارای استعدادهای بالقوه فراوانی است.
بررسی ها منجر به شناسایی ۴۰ قلعه تاریخی در شهر قائن شده است. بیشتر این قلعه ها در زمان اسماعیلیان (هزار سال پیش) ساخته شدند و کاربرد نظامی داشته اند. قدمت بقیه قلعه ها به دوران ساسانیان (۲ هزار سال پیش) و سلجوقیان (همزمان با اسماعیلیان) بازمی گردد.
مهمترین جاذبه های گردشگری تاریخی قائن عباتند از:
(۱) قلعه چهل دختر،
(۲) مسجد جامع قائن،
(۳) غار خونیک،
(۴) آرامگاه (عمارت) بزرگمهر قائنی،
(۵) آرامگاه شیخ ابوالمفاخر،
(۶) قلعه کوه قائن،
(۷) خانه سلطانی، و
(۸) خانه موسوی.
آدرس شهر قائن:
(۱) ایران، بیرجند، شهر قائن
(۲) ایران، مشهد، تربت حیدریه، گناباد، شهر قائن