مجسمه شیر سنگی
درباره اطلاعات ضروری مجسمه شیر سنگی:
باستان شناسان و تاریخ نویسان در مورد قدمت دقیق مجسمه شیر سنگی با یکدیگر اختلاف نظرهایی دارند اما حدود آن مشخص است و قدمت آن از دوران مادها تا اشکانیان تخمین زده می شود یعنی حداقل ۲,۰۰۰ سال قدمت دارد.
برخی باستان شناسان و تاریخ نویسان این مجسمه را بازمانده تمدن مادها می دانند. مادها نخستین امپراطوری ایرانی ها محسوب می شوند که پایتخت خود را هگمتانه قرار دادند که شیر سنگی در این محل قرار دارد.
نحوه کنده کاری تندیس و نزدیکی آن به باروی اشکانیان و نیز کشف تابوت دوره اشکانی از همین مکان نظریه ای را تقویت می کند که این مجسمه مربوط به دوران اشکانیان است.
در ابتدا دو مجسمه شیر سنگی در ورودی هگمتانه (همدان) وجود داشته است و هنگامیکه سپاه خلیفه دوم (حکومت اسلامی بعد از رحلت پیامبر ص) هگمتانه را فتح کردند نام این ورودی را که دو مجسمه شیر سنگی در دو طرف آن قرار داشت را «باب الاسد» (به معنای دروازه شیرها) نامیدند.
در سال ۳۱۹ هجری قمری که دیلمیان هگمتانه را به تصرف خود درآورند دروازه شهر را به کلی تخریب کردند. مردآویج دیلمی قصد داشت یکی از این دو مجسمه شیر سنگی را به ری منتقل کند ولی چون موفق نشد پنجه های یکی از شیرها را شکست و دیگری را به طور کامل تخریب نمود و مجسمه آسیب دیده تا سال ۱۳۲۸ خورشیدی بر روی زمین افتاده بود تا اینکه مهندس سیحون طراح و معمار آرامگاه بو علی سینا آن را به جایگاه کنونی منتقل کرد.
گفته شده است در دورانی این شیرهای سنگی را محافظی برای شهر و طلسمی بر رد بیماری بر می شمردند و جویندگان گنج آن را شکسته اند و برجستگی بینی آن بر اثر بوسه های زنان جویای همسر صاف شده است.
برخی دیگر از باستان شناسان معتقدند مجسمه شیر سنگی در دوران سلوکیان ساخته شده و در دوران اشکانیان به آن بیشتر اهمیت داده شده است و این اثر باستانی را یک اثر سلوکی-اشکانی می دانند. به روایات معتبری این مجسمه سنگی در ۳۲۴ پیش از میلاد و در دوران اسکندر مقدونی و به دلیل گرامیداشت هفستیون (سردار و دوست صمیمی اسکندر که در هگمتانه به طرز مشکوکی مسموم و کشته شد) ساخته شده و بر فراز گور وی نصب شده است.
هزار سال پیش؛ مسعودی این مجسمه سنگی را یکی از آثار کهن دانسته است و می نویسد که این مجسمه در کنار دروازه شیر (باب الاسد) بر تپه کوتاهی مشرف بر راه خراسان قرار دارد. وی از طبیعی بودن و هیبت شیر سنگی می نویسد و بیان می کند از نظر بزرگی جثه شبیه گاوی تنومند یا شتری خفته است. مسعودی بیان کرده است که این مجسمه سنگی را پس از بازگشت اسکندر از خراسان تراشیده اند و به عنوان طلسمی که حافظ باروی شهر و مردم آن باشد بر پای داشتند و قرار بود تا زمانیکه شیر بر زمین نیفتد و نشکند بر مردم هگمتانه (همدان) گزندی وارد نشود. مسعودی نیز بیان کرده است در زمان مردآویج این شیرهای سنگی به زمین افکنده شدند.
«یاقوت» تاریخ نویس دیگری است که درباره مجسمه شیر سنگی بیان کرده است این مجسمه را بلیناس به عنوان طلسمی برای محافظت از زمستان های سخت همدان (هگمتانه) ساخته است.
به هر حال در بین عامه مردم مجسمه شیر سنگی همراه با طلسمی است که از افرادیکه به آن احترام می گذارند محافظت می کند.
تپه ای که هم اکنون شیر سنگی در آنجا قرار داده شده است تپه ای باستانی است چرا که تابوت متعلق به دوره اشکانیان از آن محل کشف شده و در موزه تپه هگمتانه نگهداری می شود.
مجسمه شیر سنگی به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسیده است و از مهترین جاذبه های گردشگری تاریخی در همدان و ایران محسوب می شود.
آدرس مجسمه شیر سنگی:
ایران، شهر همدان، انتهای خیابان ۱۲ متری سنگ شیر، وسط میدان سنگ شیر