شهر باستانی دهانه غلامان
درباره شهر باستانی دهانه غلامان:
شهر دهانه غلامان، نام یک شهر باستانی در منطقه سیستان ایران است.
خرابه ها و آثار بناهای شهر دهانه غلامان در محوطه ای بسیار وسیع روی تراسی به طول تقریبی ۴ تا ۵ کیلومتر قرار دارد.
دهانه غلامان تنها شهر کشف شده از دوران هخامنشیان میباشد که در دهه ۱۹۶۰ میلادی کشف شد.
این شهر تاریخی تنها مکان باستانی دوران هخامنشی است که حاکمیت کامل ایران را بر نواحی شرقی آن را به خوبی نشان میدهد و تنها شهر باستانی این دوران است که مهندسان آن زمان، ابتدا نقشه شهر را کشیده و سپس شهر را احداث کرده اند.
در شهر باستانی دهانه غلامان معماری سنتی هخامنشی با معماری بومی سیستان درهم آمیخته است.
دهانه غلامان بازمانده شهری است که روزگاری مرکز اداری سیاسی ساتراپی (والینشین) زَرَنگ (زرنج) در شاهنشاهی هخامنشی بوده است.
کاووش ها نشان می دهند که این شهر در بخش شمال غرب خود یک نیایشگاه ۴ گوش با ۴ برج دیده بانی داشته است.
شهر باستانی دهانه غلامان دارای ساختمانهای بزرگ عمومی، معبد، محله های مسکونی، خیابان، آبراهه، محله های نظامی و صنعتی می باشد.
در کتیبه های هخامنشی، بیستون، تخت جمشید و نقش رستم از شهر دهانه غلامان با نام زرک یا زرنکای یاد شده است.
با توجه به وزش بادهای معروف ۱۲۰ روزه سیستان که همواره از شمال غرب به جنوب شرق میوزد دربهای ورودی کلیه خانه های شهر باستانی دهانه غلامان در ضلع جنوبی ساختمان قرار دارد.
از خصوصیات دیگر شهر باستانی دهانه غلامان نبود آثار برج و بارو و دیوارهای دفاعی است.
فقدان قلعه، دیوار دفاعی، برج های تدافعی و دروازه میتواند بیانگر نوعی ثبات اقتصادی و رونق سیاسی هخامنشیان در ایران دانست که وجود عوامل دفاعی را ضروری نمی دانسته است در حالیکه در بیشتر محوطه های دیگر که مربوط به هزاره اوّل پیش از میلاد می باشد این استحکامات نظامی و دفاعی وجود داشته است.
محوطه صنعتی شهر دهانه غلامان که در بخش وسیعی در اطراف چاله های چاه نیمه امروزی قرار گرفته است خارج از محله های مسکونی و شهری آن زمان واقع بوده است.
البته جدایی محله ویژه صنعتگران در سیستان باستان سابقه عظیم دارد بطوریکه در زمانهای بسیار دورتر؛ حدود ۲۵۰۰ سال قبل از دوران هخامنشیان و حدود ۵۰۰۰ سال قبل از روزگار کنونی؛ در شهر سوخته نیز همین گونه بوده است به طوری که در شهر سوخته نیز حصار و بارو وجود نداشته است.
در طی کاووشهای باستانشناسی مشخص شده است که شهر باستانی دهانه غلامان واجد کلیه شرایط لازم برای زندگی شهری بوده است.
باستان شناسان، یکی از عوامل اصلی متروک شدن شهر باستانی دهانه غلامان را خشک شدن ناگهانی بستر رودخانه هیرمند می دانند.
همچنین در مورد علت متروکه شدن شهر سوخته نیز این نظریه؛ کمبود آب و خشک شدن رودخانه بزرگ هیرمند آن دوران؛ طرفداران بیشتری در بین کارشناسان دارد.
آدرس شهر باستانی دهانه غلامان:
ایران، زاهدان، زابل، ۴۴ کیلومتری شهر زابل، ۲ کیلومتری روستای قلعه نو، شهر باستانی دهانه غلامان