کوه دماوند
درباره کوه دماوند:
کوه دماوند بلندترین کوه ایران، خاورمیانه و بلندترین قله آتشفشانی آسیا است. دماوند در پاره مرکزی رشته کوه البرز، شمال تهران و در جنوب دریای مازندران جای دارد. از دیدگاه تقسیمات کشور ایران؛ کوه دماوند در بخش لاریجان شهرستان آمل در استان مازندران قرار دارد. کوه دماوند بهنگام صاف و آفتابی بودن هوا از شهرهای تهران، ورامین و قم و همچنین کرانه های دریای خزر قابل روئیت است. کوه دماوند یک نماد ملی برای ایران بحساب می آید. از دماوند در اساطیر ایران هم یاد شده است و شهرت آن بیش از هر چیز به این سبب است که کاوه سرلشگر فریدون از شخصیت های اساطیری ایران، ضحاک (پادشاه ستمگر افسانه ای ایران) و اژدهاهایش را در غاری درکوه دماوند به بند کشیده است و ضحاک درآنجا تا آخرالزمان زندانی است تا بالاخره بند را پاره کند و بگسلد و کشتن خلق را آغاز کند و سرانجام به دست گرشاسب کشته شود. برخی اهالی معتقدند که صداهایی که از کوه می شنوند صدای ناله های ضحاک است!.
ارتفاع کوه دماوند از سطح دریا حدود ۵۶۷۰ متر است. ارتفاع نسبی دماوند از بلندترین قله آن تا عمیق ترین دره نزدیک آن قله ۴۶۶۱ متر است و بر اساس این معیار کوه دماوند در رتبه ۱۲ بلندترین قله های دنیا قرار می گیرد.
قله دماوند در ۲۶ کیلومتری شمال غربی شهر دماوند، ۶۲ کیلومتری جنوب غربی آمل، و ۶۹ کیلومتری شمال شرقی تهران واقع شده است. رودخانه تینه در شمال کوه دماوند، رودخانه هراز در جنوب و شرق کوه دماوند، رودخانه های لار و دیوآسیاب در غرب رود دماوند، و رود پنج او (۵ آب) در شرق کوه دماوند جریان دارند. قله دماوند در مرکز رشته کوه البرز و در ناحیه موسوم به البرز مرکزی واقع شده است. در زمستان دمای هوا در قله دماوند تا ۶۰- پایین می آید در حالیکه در تابستان دمای هوا در قله دماوند تا ۲- درجه بالا می رود. سرعت توفان در دماوند گاهی از ۱۵۰ کیلومتر در ساعت می گذرد. بارش در ارتفاعات کوه دماوند معمولاً به صورت برف است. فشار هوا در قله دماوند نصف فشار هوا در سطح دریاست. دماوند یک کوه آتشفشانی مطبق و نیمه فعال است. وجود چندین چشمه گوگردی و چشمه های آب گرم از شواهد نیمه فعال بودن کوه آتشفشانی دماوند است. عمر کوه دماوند حداقل ۳۸۵۰۰ سال تخمین زده شده است. قطر دهانه آتشفشانی کوه دماوند در حدود ۴۰۰ متر است که دریاچه ایی از یخ آن را پوشانده است و دودخانهایی در اطراف آن وجود دارد.
نام دماوند در تورات آمده و صورت کهن آشوری آن «بیکن» است. مهمترین اشعار در مورد کوه دماوند را ملک الشعرای بهار مشهور سروده است که مهمترین بیت آن عبارت است از: “ای کوه سپید پای در بند / ای گنبد گیتی ای دوماوند”.
در زمان تاخت و تاز آشوریان به فلات ایران؛ کوه دماوند بخشی از حدود کادها شمرده می شده است و در متنساهای آشوری بدان اشاره شده است. سارگون دوم (امپراطور آشوریان) در لشکرکشی خود سرزمین های تا کوه دماوند را خراج گزار خود نموده بود. در زمان اسرحدون نیز آشوری ها تا پای کوه دماوند لشکر کشیده بودند اما به پیشروی ادامه ندادند چون کوه دماوند و کویر لوت را پایان دنیا می پنداشتند. “دیاکونوف” سنت گذاشتن جسد مردگان در کوه ها را آیین مغانی می انگارد که در دامنه دماوند می زیسته اند و آیین خود را به دیگر جاهای ایران پراکنده اند. در دامنه دماوند تعداد زیادی گور (قبر) مربوط به قبل از تاریخ وجود دارد. در دوران سلطنت پهلوی؛ از نقش کوه دماوند و خورشید در حال تابش به آن به عنوان نماد ایران زمین بهره می بردند. قله دماوند در فرهنگ کشور ایران مظهر پایداری و استواری است و یک نماد ملی محسوب می گردد.
۱۳ تیرماه به عنوان روز ملی کوه دماوند است و مردم این روز را در دامنه کوه دماوند جشن می گیرند. موسیقی ملی کوه دماوند در روز جشن تیرگان (۱۳ تیرماه) در سال ۱۳۹۱ با صدای سالار عقیلی در بین ۹ هزار نفر رونمایی شد.
کوه دماوند یکی از اهداف صعود کوه نوردان حرفه ای است. کوه دماوند دارای چهار مسیر صعود است که عبارتند از:
(۱) جبهه شمالی،
(۲) جبهه شمال شرقی،
(۳) جبهه غربی، و
(۴) جبهه جنوبی.
آسانترین این مسیرها جبهه جنوبی و سخت ترین مسیر جبهه شمالی است. پلور در جبهه جنوبی واقع شده است. در مسیر جنوبی آبشاری وجود دارد که همه سال یخ زده است و تنها در تابستان های بسیار گرم جاری می شود که به همین دلیل به آبشار یخی معروف شده است.
آبشار یخی با قرار داشتن در ارتفاع ۵۱۰۰ متری از نظر ارتفاع از سطح دریا مرتفع ترین آبشار خاورمیانه است. آبشار یخی در جهان منحصربفرد است. بلندای آبشار یخی ۷ متر و قطر آن ۳ متر است.
یخچال های معروف کوه دماوند عبارتند از:
(۱) یخچال سیوله (جبهه شمالی)،
(۲) یخچال دوبی سل (جبهه شمالی)،
(۳) یخچال عروسکها (جبهه شمالی)،
(۴) یخچال دره یخار (شمال شرقی)،
(۵) یخچال خورتاب سر،
(۶) یخچال شمال غربی،
(۷) یخچال غربی.
کوه دماوند دارای پوشش گیاهی متنوعی در ارتفاعات مختلف خود است. حیوانات گوناگونی در کوه دماوند وجود دارند از جمله:
(۱) روباه، شغال، سگ، و گرگ که تا ارتفاع ۴۰۰۰ متری کوه دماوند دیده شده اند؛ خرس ها هم در کوه دماوند وجود دارند که بیشتر در قسمت های شمالی و غربی کوه دیده شده اند و از ارتفاعات بلند دوری می کنند؛
(۲) کل و بز، قوچ و میش، گراز،
(۳) عقاب طلایی، جغد، خفاش، تیهو، کبک، بلدرچین، سینه سیاه، و طوطی دارکوب؛
(۴) ۵ نوع مار، انواع عقرب، بزمجه، انواع موش ها، و گورکن. بیشتر گزندگان کوه دماوند سم مهلکی ندارند حتی نیش خطرناکترین خزنده ها نیز تا چند ساعت پس از گزش قابل درمان است. در کوه دماوند گزندگان در ارتفاعات بالاتر از ۴۰۰۰ متر بسیار کم به چشم می خورند. عکس دماوند بر روی بسیاری از اسکناس های ایران چاپ شده است. برای صعود به قله دماوند باید از هیات کوهنوردی استان تهران مجوز گرفت. صعود به قله دماوند یک نوع گردشگری مخاطره آمیز و خطرناک است.
آدرس کوه دماوند:
ایران، تهران، جاده آمل، رودهن، قرارگاه پلور کوه دماوند.