موزه خلیج فارس بندر عباس
درباره موزه خلیج فارس بندر عباس:
موزه مردمشناسی خلیج فارس یکی از بزرگترین موزههای مردمشناسی در جنوب ایران است که در شهر بندر عباس مرکز استان هرمزگان قرار دارد.
موزه خلیج فارس که زیر نظر ادارهکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان اداره میشود، در محوطه تاریخی برکههای باران ساخته شده است.
موزه خلیج فارس در ۳ طبقه با زیربنای ۲۵۰۰ مترمربع ساخته شده است که طبقه همکف دارای فضای عمومی، خدماتی، کتابخانه تخصصی و نمایشگاه است.
طبقه دوم موزه خلیج فارس به بخش مردم شناسی تعلق دارد که شامل بخش بازار سنتی، آزادسازی قلعه هرمز، صید و صیادی است.
طبقه سوم موزه خلیجفارس نیز شامل بخشهای باستانشناسی است که به غنای فرهنگی، تاریخی استان هرمزگان پرداخته شده است.
ساختمان موزه خلیجفارس نمونهای ارزشمند از معماری جنوب ایران است و هماهنگی، صداقت، خلاقیت و توجه به ارزشهای هنری، معماری و فرهنگی منطقهای در موزه خلیج فارس متجلی شده است.
ساختمان موزه خلیج فارس برگرفته از معماری سنتی هرمزگان است. دیوارهای پشتبند، در و پنجرههای چوبی و بادگیر (نورگیر مرکزی) از عناصر با ارزش معماری سنتی منطقه است.
بخش مردم شناسی موزه بزرگ خلیج فارس به بخشهای بازار سنتی، آزادسازی جزیره هرمز از دست پرتغالیها و صید و صیادی تقسیم شده است. بخش بازار سنتی نخستین بخش در این قسمت از موزه خلیج فارس است که وضعیت بازار و داد و ستد در هرمزگان را به نمایش گذاشته است. این بخش دارای ۱۱ مجسمه از جنس موم است که مردم را در حال انجام کارهای مختلف نشان میدهد.
در سال ۱۵۰۷ میلادی نظامیان پرتغالی به فرماندهی آلفونسو دالبوکرک جزیره هرمز را تصرف کردند و در دماغه شمالی آن در محل یک دژ قدیمی اقدام به ساخت قلعه و تاسیسات نظامی و دفاعی کرد که مراحل ساخت آن ۳۰ سال به طول انجامید و آلبوکرک و اخلاف او به دلایل استراتژیکی و اقتصادی، تسلط بر تنگه هرمز را دنبال می کردند تا از این طریق هم به مسیر بازرگانی دریایی خلیج فارس دریای مکران (عمان) تا هند و چین کنترل داشته باشند و هم از طریق ترانزیت دریایی در واقع اخذ باج و خراج از کشتیهای تجاری به اهداف اقتصادی خود دست یابند. با تثبیت حکومت صفوی و قدرت گیری آن در زمان شاه عباس بزرگ (دوم) در سال ۱۶۲۲ میلادی به فرماندهی امام قلیخان با اجاره تعدادی کشتی از انگلیسیها به جزیره هرمز یورش برده شد و پس از ۱۱۵ سال این بخش از خاک ایران که موقعیت استراتژیکی بسیار مهمی برخوردار است را آزاد کردند.
با ورود به بخش آزادسازی هرمز حسگرهای صدا فعال شده و صدای برخورد شمشیر، تفنگ سرپر، توپ و غرش جنگجویان به گوش میرسد. که این صحنه نبرد در قلعه هرمز را به نمایش گذاشته و ۵ مجسمه در حال جنگ را میتوان دید که این مجسمهها شامل امام قلی خان، یک سرباز ایرانی و ۳ سرباز پرتغالی می باشند که فرمانده آنها به دست امام قلیخان بر زمین افتاده و در حال جان دادن است.
در استان هرمزگان صید به شیوههای مختلفی انجام میگیرد، صید و صیادی وسیع میباشد و مجموعه مشاغل دیگری چون قایقسازی، لنجسازی، توربافی، گرگوربافی را به دنبال دارد که به طور مستقیم با ماهیگیران در ارتباط هستند. صید با تور، قلاب، گرگور و مشتاو… از انواع مختلف شیوههای صیادی در هرمزگان است که از گذشته تا کنون ادامه دارد. در بخش صید و صیادی نیز به مانند دیگر بخشهای موزه مردم شناسی با ورود به آن سنسورهای صدا فعال شده و صدای موج دریا و مرغان دریایی به گوش میرسد. در این بخش ۴ مجسمه با یک قایق و یک لنج روی دریا به معرض نمایش گذاشته شده است. برروی عرشه لنج ملوانی (جاشو) را میتوان دید که در حال کشیدن طناب لنگر است و ناخدا نیز به صورت ایستاده با محاسنی سفید که با نصب دستگاه و پردازش باد به آن سمت محاسنش تکان میخورد در انتهای لنج قرار دارد. در کنار لنج یک قایق همراه با مرد ماهیگیر قرار داد که تور برای صید ماهی در دریا انداخته است. در نزدیکی او شخصی یک صیاد مروارید از قعر دریا بیرون آمده و صدفی که در آن مروارید وجود دارد به دست دارد.
در بخش باستان شناسی؛ با اتکا به مطالعات و پژوهشهای باستان شناختی، حوزه فرهنگی از دوره پالئولتیک (کهن سنگی) گذرگاه جوامع و گروههای انسانی بوده است که در آفریقا به سمت جنوب شرق آسیا گسترش یافته بودند و ابزارهای سنگی دوره پالئولتیک قدیم (حدود ۵۰۰ هزار سال پیش) که از سمت میناب به دست آمده مؤید آن است که منطقه هرمزگان در این دوره از نظر زیست محیطی و جغرافیایی توان تامین نیازمندیهای معیشتی گروههای انسانی که اقتصاد آنها متکی بر گردآوری خوراک و شکار بود را داشته است.
در بخش پیش از تاریخ، اشیایی از جنس سفال، سنگ، فلزاتی چون مس، برنز و آهن وجود دارد. ظروف سفالی، ظروف سنگی از جنس سنگ صابون و مرمر، مجسمه، ابزار و تیغههای سنگی و سفالی که تیغههای سفالی برای نخستین بار در دی ماه ۸۶ در لایه نگاری تم مارون رودان کشف شده است که تاکنون در ایران و جهان نمونه مشابه آن گزارش نشده است، سر پیکان و سر نیزههای جنس برنز و نیز تعدادی از برنزهای لرستان نیز در میان آنها به چشم میخورد. این اشیا مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد تا هزاره اول پیش از میلاد (۵ هزار سال تا ۳ هزار سال قبل) است.
دوره تاریخی حد فاصل دوره هخامنشیان تا پایان دوره ساسانیان (سده ۷ قبل از میلاد تا سده ۷ میلادی) منطقه هرمزگان به عنوان یکی از پایگاههای مهم بازرگانی اقتصادی و سیاسی نظامی ایران مدنظر قرار میگیرد.
مدارک به دست آمده از بررسیهای مناطق رودان، میناب، حاجی آباد مبین آن است که در طول دوره اشکانیان (۲۵۰ قبل از میلاد تا ۲۲۴ میلادی) حوزه فرهنگی هرمزگان یکی از مهمترین مناطق استراتژیکی اقتصادی و فرهنگی امپراطوری اشکانیان (پارت) و ساسانیان به شمار می آمده است.
در بخش دوره تاریخی اشیای سفالی، سنگی، فلزی به معرض نمایش گذاشته شده است که شامل ظروف سفالی، ریتون سفالی، زیور آلات از جنس سنگهای قیمتی، سر پیکان برنزی میشود که عموماً مربوط به دوره اشکانیان و ساسانیان است و از مناطق بشاگرد، میناب، رودان و حاجی آباد به دست آمده است.
با اتکا به مدارک باستان شناختی و اسناد تاریخی و سفرنامههای جهانگردان مسلمان و اروپایی یکی از مهمترین مراکز تجاری ایران در حد فاصل دوره سلجوقی تا صفوی هرمز کهنه بوده است این مرکز اقتصادی از طریق بازرگانی دریایی از یک سو با اروپا و از سوی دیگر با کشورهای عربی جنوب و جنوب غربی خلیج فارس و جنوب شرق آسیا و چین سطح وسیعی از مبادلات بازرگانی و به تبع آن ارتباطات فرهنگی بر قرار می کرده است. هرمز کهنه بخشی از میناب امروزی بود که با حمله سپاهان مغول رونق و شکوفایی خود را از دست داد و هرمز جدید یا جزیره هرمز فعلی جایگزین آن شد.
در بخش دوره اسلامی اشیای سفالی، فلزی، چینی، سبز بیدی (سلادون) و چوبی شامل ظروف سفالی چینی سبز بیدی و آبی و سفید خنجرهایی از جنس نقره، جعبههای آرایشگری، عطردان به معرض نمایش گذاشتهاند که مربوط به دورههای مختلف اسلامی از سدههای اولیه تا قاجاریه است.
در بخش سکه موزه خلیج فارس سکههایی از جنس نقره، نیکل، برنز، مس مربوط به دورههای سلوکی (جانشین اسکندر در ایران) اشکانیان، ساسانیان، امویان، ایلخانیان، تیموریان، آق قویونلو، صفویان، قاجار و پهلوی به معرض نمایش گذاشتهاند. سکهها از قدیمیترین آنها تا اواسط قاجاریه ضربی بوده و از اواسط قاجاریه به بعد ماشینی است و محدوده زمانی ۲ هزار و ۳۰۰ سال قبل تا ۵۰ سال قبل را شامل میشود.
آدرس موزه خلیج فارس بندرعباس:
ایران، بندرعباس، بلوار پاسداران بعد از سه راه ۲۲ بهمن، موزه خلیج فارس بندر عباس